Arabuluculuk Nedir ?

Arabuluculuk Dünyada bir çok ülkede uygulanan 2013 yılından itibaren Ülkemizde de uygulanmaya başlanmış Alternatif Uyuşmazlık Çözüm yöntemidir. Arabuluculuk Hukuki Uyuşmazlıklarda uygulanan bir Uyuşmazlık çözüm yöntemi olup iradi , gizli , etkin ve kısa zamanda az masrafla sonuç sağlanabilen  bir yöntemdir.

Arabulucu Ne İş Yapar ?

Tüm arabulucular en az 5 yıllık kıdeme sahip hukukçulardan olup , Arabuluculuk faaliyeti yönünden Adalet Bakanlığı’na bağlıdırlar. Arabulucular taraflar arasında mevcut bir uyuşmazlığın çözümü için tarafları bir araya getiren sistematik teknikler uygulayarak taraflar arasındaki görüşmeleri yürüten , tarafların birlikte bir çözüm bulmasına yardımcı olan tarafların bir çözüm üretememesi halinde onlara çözüm önerisi sunan bağımsız tarafsız uzmanlardır.

Arabulucuya Nasıl Başvurulur ?

Arabulucuya Uyuşmazlık taraflarından herhangi biri başvuruda bulunabileceği gibi , tarafların tümü veya bir kısmı da arabulucuya başvuruda bulunabilir. Eğer tüm taraflar birlikte arabulucuya başvurmamış ise arabulucu kendisine müracaat edenlerin Uyuşmazlık çözüm talebi doğrultusunda Uyuşmazlığın diğer taraflarını arabuluculuk sürecine davet eder, tarafların tümünün kabulü halinde taraflara uygun bir görüşme gün ve saati belirleyerek arabuluculuk görüşmelerine tarafları davet eder.

Arabuluculuk Süreci Nasıl Yürür ?

Arabuluculuk süreci dahilindeki görüşmeler gizli olup görüşmelerde bu sürece ilişkin tanzim edilen evraklar , tarafların bu süreçteki beyanları ileride dava açılması halinde davada delil olarak kullanılamaz , taraflar ortak iradeleri ile gizlilik ilkesini kaldırabilirler , arabuluculuk süreci iradidir, taraflardan her biri arabuluculuk sürecini sürdürmek ve sonlandırmakta serbesttir. Arabuluculuk sürecinde tüm taraflar eşit şartlara ve haklara sahiptir. Tarafların arabuluculuk süreci sonunda bir anlaşmaya varması halinde bu durum arabuluculuk tutanağı ile belgelenir ve tüm taraflarca ve arabulucu tarafından imzalanır. Arabuluculuk yolu ile çözülen uyuşmazlık ile ilgili yeniden dava açılamaz.

Arabuluculuk Süreci sonunda düzenlenen tutanak ile belirlenen yükümlülükler taraflarca yerine getirilmezse , taraflardan her biri arabuluculuk tutanağının aslı ya da arabulucu tarafından onaylı bir sureti ile Sulh Hukuk Mahkemesi ‘ne başvurarak icra edilebilirlik şerhi talep edebilir.  Mahkemece icra edilebilirlik şerhi verilen tutanaklar ilamlı icraya konu yapılabilecektir. İcra edilebilirlik şerhi verilmiş Arabuluculuk tutanağı Mahkeme ilamı niteliğinde belge sayılır.

Devam Eden Bir Dava İle ilgili olarak Arabulucuya gidilebilir mi ?

Devam eden bir dava ile ilgili olarak davanın tarafları birlikte davayı gören Mahkemeye müracaat ederek arabulucuya başvuracaklarını beyan ettiklerinde durum Mahkemece tutanağa geçirildiği tarihten itibaren yargılama mahkemece 3 ayı geçmemek üzere ertelenir , Bu süre zarfında tüm süreler durur. Taraflardan her biri de dava devam ederken arabuluculuk sürecine başvurabilirler. Tarafların Mahkeme içi süreçte yürütülen arabuluculuk görüşmeleri dahilinde anlaşmaya varması halinde davaya bakan mahkeme arabuluculuk tutanağına icra edilebilirlik şerhi verir.

Arabuluculuk Sürecinde masraf ve ücretler nasıl olacaktır ?

Arabuluculuk sürecinde mahkemelerce yürütülen dava sürecinde olduğu gibi ; Gider avansı , yargılama harcı yoktur. Arabuluculuk dava yoluna göre daha ucuz bir yöntemdir. Arabuluculuk sürecinde arabulucunun sürecin yürütülmesine yönelik taraflara yapılacak çağrı ve bu gibi giderler için uygun miktarda masraf alınır.

Arabuluculuk görüşmelerinin olumsuz sonuçlanması halinde uyuşmazlık cinsine göre arabuluculuk ücret tarifesinde belirtilen maktu görüşme saat ücreti tahakkuk eder .

Arabuluculuk görüşmelerinin olumlu sonuçlanması halinde para ile ölçülemeyen konularda ;uyuşmazlık cinsine göre arabuluculuk ücret tarifesinde belirlenen görüşme saat ücreti ayrı ayrı taraflardan alınır, olumlu sonuçlanan arabuluculuk görüşmesi sonucu tarafların anlaştığı para ile ölçülebilen menfaat miktarının arabuluculuk tarifesinde gösterilen İlk 30.000-TL ye kadar miktar için %6 sı  (miktar büyüdükçe azalan oranlarda olmak üzere )  aksi kararlaştırılmadıkça taraflarca eşit olarak ödenir.

( Ayrıntılı bilgi için http://www.adb.adalet.gov.tr/Sayfalar/Teskilat/mevzuat/tarife.html linkini inceleyiniz 2017 Yılı Arabuluculuk Asgari ücret tarifesidir. ) Tarifedeki miktarlar alt tutarlar olup , bu tarife altında arabuluculuk ücreti belirlenemez .

Hangi Konularda Arabulucuya Başvurulabilir ?

Tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebileceği ,kamu düzenine ilişkin olmayan özel hukuk uyuşmazlıklarında arabuluculuk  uygulanabilir.

Aşağıda arabuluculuğa müsait uyuşmazlık konularının bazılarına örnek olarak yer verilmiştir ;

1-     İş Mahkemeleri alanına giren uyuşmazlıklar ;

a)     İşe İade Davalarında

b)     İşçilik alacaklarından kaynaklı tüm davalarda ( Kıdem , İhbar , Fazla mesai , ücret , ikramiye vs gibi )

c)      İş Kazalarından kaynaklı İşçi tarafından işveren aleyhine açılan tazminat davalarında

2-     Aile Mahkemeleri alanına giren uyuşmazlıklar ;

a)     Katkı Payı Davaları

b)     Mal Rejimi Tasfiyesine ilişkin davalar

c)      Eşler arasındaki eşya davaları

d)     Yoksulluk nafakasının artırımına ilişkin davalar

3-     Asliye Hukuk Mahkemeleri alanına giren uyuşmazlıklar ;

a)     Alacak davaları

b)     İstirdat ve menfi tespit davaları

c)      Tapu İptal ve tescil davaları

d)     Kat Karşılığı İnşaat sözleşmesinden kaynaklı uyuşmazlıklar ( Kira kaybı tazminatı , eksik ve ayıplı işler bedeli vs )

e)     Tazminat davaları

f)       Trafik kazasından kaynaklı tazminat davaları

g)     Ecrimisil ve haksız işgal nedeni ile tahliye davaları

h)     Fikri ve sınai mülkiyet haklarına ilişkin davalar

i)       Marka hukukuna ilişkin davalar.

j)       İpoteğin fekki davaları

4-     Sulh Hukuk Mahkemeleri alanına giren uyuşmazlıklar ;

a)     Kira alacağı ve tahliye davaları

b)     İzale-i Şuyu davaları

5-     Tüketici Mahkemelerinde görülen uyuşmazlıklar ;

a)     Eksik ifa , Ayıplı mal ve hizmetten kaynaklı uyuşmazlıklar

b)     Tüketici tarafından satıcı aleyhine açılan davalar

6-     İcra Mahkemeleri ;

Alacak- borç ilişkisinden kaynaklı davalar

7-     Ticaret Mahkemeleri :

a)     Ticari ilişkinden kaynaklı alacak davaları

b)     Sigorta şirketinin taraf olduğu trafik kazalarına ilişkin davalar

c)      Ticari ortaklıklardan kaynaklı bir kısım davalar

d)     Ticari nitelikli Eser Sözleşmesi , ticari sözleşmelerden kaynaklı davalar.

Hangi İş Davalarında Dava açmadan önce arabuluculuk yoluna gitmek zorunludur ?

Yapılan yasal düzenlemeler ile 01.01.2018 den itibaren açılacak İşe iade davaları , işçilik alacaklarından kaynaklı davalar zorunlu arabuluculuğa tabidir . ( Hizmet tespit davaları , SGK na karşı açılan Kurum İşleminin iptali vs davalar ile İş Kazalarına ilişkin davalar zorunlu arabuluculuk kapsamında değildir. )

Yukarıda izah ettiğimiz iş uyuşmazlıkları ile ilgili olarak 01.01.2018 tarihinden itibaren Arabulucuya başvuru yapılmadan taraflar dava açamayacaktır. Arabulucuya başvuru yapılmadan dava açılması halinde Mahkemece dava esasa girilmeden usulden reddedilecektir.

Zorunlu arabuluculuk kapsamındaki iş uyuşmazlıklarında taraflardan her biri Arabuluculuk Merkezine başvuru yaparak arabulucu talebinde bulunabilir , ya da tarafların bir arabulucu üzerinde uzlaşması halinde durum Arabuluculuk Merkezine bildirilir taraflar için tarafların üzerinde uzlaştığı arabulucu Merkez tarafından arabulucu olarak atanır. Zorunlu arabuluculuk kapsamında tarafların mazeretsiz olarak arabuluculuk görüşmesine gelmemesi halinde ileride açılacak davada haklı dahi bulunsalar yargılama giderleri üzerlerinde bırakılacaktır. ( Yaptırıma maruz kalmamak için tarafların zorunlu arabuluculuk kapsamında arabulucu davetine icabet etmesi önemlidir.)

Tarafların zorunlu arabuluculuk kapsamında bir anlaşmaya varamaması halinde ilk iki saate kadar görüşme ücreti devlet tarafından karşılanacak tarafların cebinden masraf dışında bir arabuluculuk ücreti çıkmayacaktır. Taraflarca arabuluculuk süreci dahilinde anlaşmaya varılması halinde tarifede belirlenen arabuluculuk  ücreti taraflarca ödenecektir.

Arabuluculuk sürecinin olumsuz sonuçlanması halinde arabuluculuk sonuç tutanağının aslı ya da arabulucu tarafından onaylı bir sureti  dava dilekçesine eklenerek uyuşmazlık taraflarınca dava açılabilir.